به مناسبت ولادت کریم اهل بیت(ع)، حضرت امام حسن مجتبی(ع) که روز اکرام ایتام و تکریم خیران نام‌گذاری شده است با سیدمحسن عقدایی، مدیر امور محرومین معاونت خدمات اجتماعی بنیاد کرامت رضوی گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

مدیریت امور محرومین به طور مشخص چه مأموریت یا وظایفی را در بنیاد کرامت به عهده دارد؟

گستره فعالیت این مدیریت مناطق محروم سراسر کشور به خصوص مناطق موقوفه‌دار است و این فعالیت‌ها دو محور اصلی دارد؛ یکی فعالیت‌های مربوط به اشتغال و زیرساخت‌های مولد و همچنین امور حمایتی و مشارکت‌های مردمی و همکاری با سازمان‌ها. یعنی باید در تمام استان‌های کشور فعالیت‌های اشتغال، زیرساخت و امور حمایتی بر پایه کانون‌های تخصصی خدمت با همکاری خادمیاران رضوی اجرا شود و این اجرا به معنای واقعی کلمه مصداق خدمت به مردم به دست خود مردم است.

کانون‌های تخصصی رضوی در سراسر کشور دارای بخش‌های مختلفی هستند از جمله: کانون‌های گروه‌های جهادی، اشتغال و زیرساخت، سلامت، کانون‌های محله‌ای و غیره. در شرایط عادی این کانون‌ها در زمینه‌های مختلف مانند: تعمیر منازل و مسکن محرومان، توزیع بسته‌های ارزاق، اهدای بسته‌های معیشتی، اهدای جهیزیه و خدمات گروه‌های جهادی سلامت فعالیت می‌کنند.

در شرایط بحران مانند سیل، زلزله و کرونا نیز کانون‌های خدمت رضوی متناسب با سیاست‌های بنیاد کرامت رضوی با دو رویکرد فوریتی – امدادی و رویکرد عبور از شرایط بحران که شامل توانمندسازی مردم منطقه بر پایه اشتغال‌زایی است، فعالیت می‌کنند.

به چند مورد از خدمات مهمی که بیان کردید، به صورت موردی و عینی‌تر اشاره می‌کنید؟

مثال مشخص در این زمینه، حادثه وقوع سیل در استان‌های لرستان، گلستان و خوزستان درعید نوروز سال ۹۸ و یا خدماتی است که در دو سال گذشته و همزمان با شیوع کرونا به مردم کشورمان ارائه شده است.

در سال ۹۸ در استان لرستان، اقدام فوریتی کانون‌های خادمیاری، تشکل‌های مردمی و گروه‌های جهادی متمرکز شده بود بر نجات انجیرستان (باغ‌های انجیر) از زیر گل و لای، توزیع بسته‌های معیشتی و ارزاق، پخت غذای گرم و خارج کردن گل و لای

از منازل مردم. پس از فروکش کردن بحران و از ماه‌های بعد از آن هم اقدام‌های اولیه برای شناسایی ظرفیت‌های منطقه و در نتیجه برنامه‌ریزی برای توسعه اشتغال مردم و توانمندسازی آنان انجام شد، البته یک فرق اساسی در اقدام‌ها و روش‌های معاونت خدمات اجتماعی بنیاد کرامت رضوی با سایر نهادهای مشابه وجود دارد و آن اینکه در اقدام‌های مربوط به اشتغال‌زایی و کمک‌های حمایتی صرفاً به اعطای وام بسنده نمی‌شود، بلکه تسهیلگران اشتغال به مدت سه سال در کنار فردی که برای او اشتغال‌زایی شده، خواهند ماند و بر روند انجام کارها نظارت داشته و اقدام‌های لازم برای پایدارسازی شغل مانند: خدمات دامپزشکی و... را به افراد مربوط ارائه می‌کنند.

جامعیت اقدام‌ها و خدمات حمایتی این مدیریت چگونه است؟

یکی از موضوعات مهم در انجام فعالیت‌ها و ارائه خدمات توسط این مدیریت، بحث «تمرکز خدمات» است به این معنی که ما به جای توجه به افراد، به خانوارها توجه داریم، یعنی اینکه اگر قرار است خدمتی برای اشتغال، سلامت، ازدواج، تحصیل و... ارائه شود به نیازهای خانواده افراد محروم توجه می‌شود نه تنها به شخص محروم و سعی ما این است که تا حد امکان از پراکندگی ارائه خدمات پرهیز شود.

مثلاً در سال ۹۹، حدود ۶۶ هزار کارت نان برای محرومان سراسر کشور توزیع شد که در مرحله چهارم طرح مواسات و همدلی با عنوان پویش «سفره‌ای به وسعت ایران» که قرار است ۸۸۸ هزار بسته بین نیازمندان در ماه مبارک رمضان جاری توزیع شود، مجدداً خانواده‌هایی که در سال ۹۹ مورد توجه بودند در اولویت دریافت خدمات هستند، یا اگر قرار است در آینده، خدمات مربوط به اهدای جهیزیه، تسهیلات گره‌گشایی، کمک به تحصیل دانش‌آموزان مناطق محروم و...

انجام شود باز هم اولویت با همان خانوارهای شناسایی شده سال ۹۹ است و دلیل این کار تمرکز ارائه خدمات و جلوگیری از پراکندگی خدمات ارائه شده بوده و این اقدام‌ها موجب می‌شود سطح مطلوب‌تری از احتیاجات خانواده‌های نیازمند برطرف شود.

برای توانمندسازی محرومان چه طرح یا سیاستی را دنبال می‌کنید؟

یکی از اصولی که مورد توجه قرار گرفته این است که خدمت به افراد و خانوارهای نیازمند توسط مردم و گروه‌های مردمی با نام مبارک حضرت امام رضا(ع) انجام شود و در راستای تحقق این اصل، سه سیاست مهم را دنبال می‌کنیم که عبارت‌اند از: «هدایتگری»، «حمایتگری» و «تسهیلگری». هدایتگری به این معنی که ظرفیت‌های مردمی موجود به سمت اولویت‌های خدمت به نیازمندان راهنمایی شوند. «حمایتگری» یعنی اینکه از جریان‌ها و فعالیت‌های مردمی، حمایت حداکثری و در حد توان را انجام ‌دهیم. «تسهیلگری» نیز یعنی تلاش برای دسترسی نهادهای مردمی به امکانات، منابع و ظرفیت‌های موجود که در اختیار سازمان‌های دولتی، عمومی و خصوصی و سایر نهادهایی است که می‌توان برای ارائه خدمات به محرومان و نیازمندان از آن‌ها بهره‌مند شد.

بنابراین ما فقط به رفع نیازهای موردی و موقت مردم نیازمند در مناطق محروم توجه نداریم، بلکه هدف بالاتر و نهایی، خروج خانواده‌های نیازمند و محروم از چرخه فقر و نیازمندی است که این موضوع همکاری و مشارکت بخش‌های مختلف درون و خارج از سازمان را می‌طلبد.

نیکوکاران و مجموعه‌های خیریه چطور می‌توانند در راستای خدمت به محرومان با شما همکاری کنند؟

بنیاد کرامت رضوی از ظرفیت خیران و نیکوکاران به دو صورت بهره‌مند می‌شود: یکی از طریق طرح خادمیاران رضوی که با همکاری مرکز امور خادمین آستان قدس رضوی و کانون‌های خدمت رضوی در سراسر کشور انجام می‌شود و دیگری طرح یاوران رضوی که در این طرح، یاوران رضوی به افراد حقیقی و مجموعه‌ها و شخصیت‌های حقوقی اطلاق می‌شود که به صورت داوطلبانه بخشی از توانمندی‌های خود را برای ارائه خدمات اجتماعی به محرومان و نیازمندان به صورت دائمی، مقطعی یا موردی و حسب نیازهای لازم ارائه می‌کنند.

بنابراین خیران و نیکوکاران و یا نهادها و تشکل‌های مردمی که تمایل دارند با آستان قدس رضوی به صورت مقطعی، موردی یا دائمی همکاری کنند، می‌توانند در این طرح شرکت و به دبیرخانه کانون‌های خدمت رضوی در استان‌های سراسر کشور مراجعه کنند.